Кароткая гістарычная даведка
28-я армія 1-га фарміравання была сфарміравана 1 ліпеня 1941 года на падставе дырэктывы Стаўкі ВГК ад 25 чэрвеня 1941 г. у Архангельскай ваеннай акрузе з непасрэдным падпарадкаваннем Стаўцы ВГК. У яе ўвайшлі 30-ы і 33-і стралковыя корпуса, 27-ы механізаваны корпус, артылерыйскія і іншыя часці.
5 ліпеня 1941 г. 28-я армія была ўключана ў склад групы армій рэзерву Стаўкі ВГК, 15 ліпеня перападпарадкавана Фронту рэзервовых войскаў. 21 ліпеня яна была перададзена Заходняму фронту.
Войскі арміі прынялі ўдзел у Смаленскай бітве (10 ліпеня — 10 верасня 1941 г.), падчас якой яе злучэнні нанеслі контрудар з раёна Раслаўля ў напрамку Пачынак, Смаленск. Поспех, якія дасягнулі ў пачатку контрудару, прымусіў праціўніка засяродзіць супраць арміі буйныя сілы і нанесці па ёй флангавыя ўдары.
У пачатку жніўня 1941 г. армія вяла цяжкія абарончыя баі ў акружэнні. У адным з іх загінуў камандуючы арміяй генерал-лейтэнант У.Я. Качалаў.
Пасля выхаду з акружэння 4 жніўня 1941 года армія была перападпарадкавана рэзервоваму фронту. Расфармавана армія была 10 жніўня 1941 г.
Камандуючы арміяй — генерал-лейтэнант Качалаў У. Я. (чэрвень — жнівень 1941 г.) Член Ваеннага савета арміі — брыгадны камісар Калеснікаў В.Т. (чэрвень-жнівень 1941 г.) Начальнік штаба арміі — генерал-маёр Ягораў П. Г. (чэрвень — жнівень 1941 г.)
28-я армія 2-га фарміравання была сфарміравана 15 лістапада 1941 года ў Маскоўскай ваеннай акрузе з непасрэдным падпарадкаваннем Стаўцы ВГК. У яе склад увайшлі 359, 363, 367-я і 375-я стралковыя дывізіі, артылерыйскія і іншыя часці. З 1 снежня 1941 г. на войска было ўскладзена будаўніцтва абарончай мяжы па ўсходнім беразе Волгі на ўчастку рака Шэксна — рака Унжа і будаўніцтва Яраслаўскага ўмацаванага раёна.
10 красавіка 1942 года армія была ўключана ў склад Паўднёва-Заходняга фронту. У маі — ліпені пасля няўдалага наступу ў ходзе Харкаўскай бітвы (12-29 мая) і разлютаваных абарончых баёў у ходзе Варонежска-Варашылаўградскай стратэгічнай аперацыі (28 чэрвеня — 24 ліпеня) армія панесла значныя страты. 12 ліпеня 1942 г. армія была перападпарадкавана Паўднёваму фронту, 17 ліпеня ўвайшла ў склад Сталінградскага фронту. Армія была расфарміравана 31 ліпеня 1942 г; яе палявое ўпраўленне было звернута на фарміраванне палявога ўпраўлення 4-й танкавай арміі, а войскі перададзены 21-й арміі.
Камандуючыя арміяй:
- Генерал арміі Тюленеў І.В. (лістапад 1941 г. — сакавік 1942 г.);
- Генерал-лейтэнант Рабышаў Д. І. (май — ліпень 1942 г.);
- Генерал-маёр Кручонкін В.Д. (ліпень 1942 г.)
Члены Ваеннага савета арміі:
- Дывізіённы камісар Дуброўскі Д. Г. (лістапад 1941 г. — студзень 1942 г.);
- Брыгадны камісар Абрамаў Н.В. (студзень — красавік 1942 г.); брыгадны камісар Попель Н.К. (красавік — ліпень 1942 г.); брыгадны камісар Лучко Ф. П. (ліпень 1942 г.)
Начальнікі штаба арміі:
- Генерал-палкоўнік Кузняцоў Ф. І. (лістапад — снежань 1941 г.);
- Генерал-маёр Маслаў А.Г. (сакавік — красавік 1942 г.);
- Генерал-маёр Март’янаў А.А. (красавік — чэрвень 1942 г.);
- Генерал-маёр Веташнікаў Л. В. (чэрвень — ліпень 1942 г.);
- Палкоўнік Шчытаў-Ізотаў І. І. (ліпень 1942 г.).
28-я армія 3-га фарміравання была сфарміравана 5 верасня 1942 года на падставе дырэктывы Стаўкі ВГК ад 28 жніўня 1942 г. на базе ўпраўлення і часткі войскаў Сталінградскай ваеннай акругі ў складзе Паўднёва-Усходняга фронту. У яе ўвайшлі 34-я гвардзейская стралковая і 248-я стралковая дывізіі, 52, 152-я і 159-я стралковыя брыгады, 78-ы і 116-ы ўмацаваныя раёны, іншыя часці.
30 верасня 1942 года армія была ўключана ў склад Сталінградскага фронту 2-га фарміравання і прыняла ўдзел у Сталінградскай бітве. На працягу верасня — кастрычніка яе войскі сарвалі ўсе спробы праціўніка прарвацца да вусця Волгі і перарэзаць чыгуначную магістраль Астрахань — Кізляр. У снежні войскі арміі вялі наступальныя дзеянні ў кірунку Эліста, Сальск, Растоў-на-Доне і вызвалілі Эліст (31 снежня).
Паспяхова развіваючы наступленне, войскі арміі (з 1 студзеня 1943 г. у складзе Паўднёвага фронту 2-га фарміравання), вызвалілі Сальск (22 студзеня 1943 г.), затым ва ўзаемадзеянні з войскамі 5-й ударнай арміі — Растоў-на-Доне (14 лютага). 20 лютага яе злучэнні выйшлі да ракі Міўс, дзе перайшлі да абароны.
У жніўні — кастрычніку 1943 г. армія ў складзе Паўднёвага (з 20 кастрычніка — 4-га Украінскага) фронту прымала ўдзел у Данбаскай стратэгічнай (13 жніўня-22 верасня) і Мелітопальскай (26 верасня — 5 лістапада) наступальных аперацыях. У выніку гэтых аперацый быў вызвалены Данбас, а савецкія войскі выйшлі ў нізоўі Дняпра, да Крымскага пярэсмыку і захапілі плацдарм на паўднёвым беразе заліва Сіваш.
У лютым 1944 г. — у Нікапольска-Крыварожскай аперацыі (30 студзеня — 29 лютага), у сакавіку (з 1 сакавіка ў складзе 3-га Украінскага фронту) — у Берэзнегаватае-Снігіроўскай аперацыі (6-18 сакавіка) войскі арміі ва ўзаемадзеянні з войскамі іншых войскаў вызвалілі Херсон (13 сакавіка), Нікалаеў (28 сакавіка) і вялікую колькасць іншых населеных пунктаў.
З 30 сакавіка 1944 г. — у рэзерве Стаўкі ВГК; затым армія была перадыслацыравана на цэнтральны ўчастак савецка-германскага фронту, дзе ў чэрвені — ліпені ў складзе 1-га Беларускага фронту (з 27 мая) прымала ўдзел у разгроме нямецкіх войскаў у Беларусі. Яе войскі паспяхова прарвалі абарону праціўніка на парыцкім кірунку, фарсіравалі раку Заходні Буг у раёне Брэста, перасяклі дзяржаўную мяжу СССР і працягнулі праследаванне праціўніка на тэрыторыі Польшчы.
15 верасня 1944 года армія была выведзена ў рэзерв Стаўкі ВГК, а 13 кастрычніка перададзена 3-му Беларускаму фронту, у складзе якога ўдзельнічала ў наступе ва Усходняй Прусіі. Войскі арміі, якія былі ўведзены ў бітву з другога эшалона фронту, завяршылі прарыў ўмацаванняў суперніка ў прыгранічнай паласе і 25 кастрычніка авалодалі г. Шталупенен (Несцераў).
У студзені — сакавіку 1945 г. у ходзе Усходне-Прускай стратэгічнай аперацыі (13 студзеня — 25 красавіка) войскі арміі прарвалі моцна ўмацаваную абарону праціўніка і выйшлі ў цэнтральную частку Усходняй Прусіі. Развіваючы наступ, ва ўзаемадзеянні з іншымі войскамі фронту яны авалодалі ўзбярэжжам Балтыйскага мора на паўднёвы захад ад Кёнігсберга, адрэзалі шляхі адыходу ўсходне-прускай групіроўцы суперніка.
Пасля ліквідацыі войскаў праціўніка, якія былі акружаны ў раёне Кёнігсберга, войска 1 красавіка 1945 года было выведзена ў рэзерв Стаўкі ВГК, а 20 красавіка перададзена 1-му Украінскаму фронту і ў яго складзе ўдзельнічала ў Берлінскай аперацыі (16 красавіка — 8 мая).
Баявыя дзеянні армія скончыла ў Чэхаславакіі. У Пражскай стратэгічнай аперацыі (6-11 мая 1945 г.) ва ўзаемадзеянні з 52-й арміяй яна нанесла ўдар з раёна Ніскі ў напрамку Цітаў, Чэска-Ліпа і выйшла на подступы да Прагі з паўночнага ўсходу, дзе прыняла капітуляцыю часткі буйной групіроўкі войскаў праціўніка, якая была акружана.
Камандуючыя арміяй:
- Генерал-лейтэнант Герасіменка В. Ф. (верасень 1942 г. — лістапад 1943 г.);
- Генерал-лейтэнант Грэчкін А. А. (лістапад 1943 г. — май 1944 г.);
- Генерал-лейтэнант Лучынскі А. А . (май 1944 г. — да канца вайны).
Члены Ваеннага савета войску: палкоўнік, са снежня 1942 г. — генерал-маёр Мельнікаў А. М. (верасень 1942 года — да канца вайны).
Начальнікі штаба арміі:
- Палкоўнік Яроменка Я. Ф. (верасень 1942 г.);
- Генерал-маёр Рагачоўскі С. М. (верасень 1942 — да канца вайны).
Усяго ў гады вайны ў злучэннях і воінскіх часцях 28 агульнавайсковай арміі 214 ваеннаслужачых былі ўдастоены звання Героя Савецкага Саюза, 106167 — узнагароджаны ордэнамі і медалямі, у тым ліку 136 — сталі поўнымі кавалерамі Ордэна Славы, увесь асабовы склад аб’яднання быў узнагароджаны медалямі «За перамогу над Германіяй» , «За ўзяцце Берліна», «За ўзяцце Кёнігсберга».
У 1968 годзе Указам Прэзідыума УС СССР за вялікія заслугі, якія былі праяўлены ў баях па абароне Радзімы, поспехі ў баявой і палітычнай падрыхтоўцы і ў сувязі з 50-годдзем СА і ВМФ, аб’яднанне было ўзнагароджана ордэнам «Чырвонага Сцяга».
У розныя гады ў праслаўленым аб’яднанні служылі і ўзначальвалі яго такія вядомыя ваеначальнікі, як генералы Гарэеў М.А., Лобаў В.М., Громаў Б.У., Мальцаў Л.С., Квашнін А.В., Гурулёў С.П. і іншыя.
Пасля вайны 28-я агульнавайсковая Чырвонасцяжная армія ўвайшла ў склад Беларускай ваеннай акругі. Яе штаб размясціўся ў Гродна, а войскі ў Гродзенскай і Брэсцкай абласцях. Яе злучэнні і часці ў 1954 годзе прымалі ўдзел у доследным вучэнні з ужываннем атамнай бомбы ў раёне Тоцкіх лагераў Уральскай ваеннай акругі, а ў наступныя гады ў такіх буйных вучэннях і манеўрах, як «Днепр», «Нёман», «Дунай», «Захад −81» і іншых.
З заснаваннем Рэспублікі Беларусь, як незалежнай дзяржавы, на базе групіроўкі войскаў Беларускай ваеннай акругі былі створаны Узброеныя Сілы Рэспублікі Беларусь.
У 1993 годзе 28-я агульнавайсковая армія была ператворана ў 28-ы вайсковы корпус.
У снежні 2001 года ў рамках рэформаў Узброеных Сіл Рэспублікі Беларусь, якія праводзіліся, на базе 28-га армейскага корпуса было створана Заходняе аператыўнае камандаванне.